CUỘC KHỞI NGHĨA CỦA VỊ VUA KỲ LẠ - KỲ 2:
Cuộc gặp determined
TTO - độ là cuộc gặp gỡ between the vua Duy Tân and other sĩ phu of tổ chức Việt Nam Quang Phục Hội (VNQPH) which đại diện out Trung kỳ is Thái Phiên and Trần Cao Vân.
 |
| Hào nước cạnh cửa Hòa Bình (cửa sau of hoàng cung Huế) is nơi diễn ra cuộc gặp lịch sử between the vua Duy Tân with the hai vị thủ lĩnh Trần Cao Vân - Thái Phiên (by the tài liệu của Pháp) - Ảnh: M. tự |
Cả ba nhân vật this will be stored vai trò quan trọng like nhau trong cuộc khởi nghĩa tháng 5-1916 ở Huế and other tỉnh Trung kỳ.
Vua Duy Tân is người lãnh đạo, during Trần Cao Vân and Thái Phiên is thủ lĩnh.
Ron ràng tụ nghĩa
VNQPH is tổ chức yêu nước làm cụ Phan Bội Châu thành lập vào cuối năm 1912 (tại Quảng Đông, Trung Quốc) từ tiền thân is Duy Tân Hội, với tôn chỉ: đánh đuổi giấc Pháp, khôi phục nền độc lập cho dân tộc and thành lập nhà nước Cộng hòa dân quốc Việt Nam theo chính thể dân chủ tư sản.
GS.TS Nguyễn Ngọc Cơ - chuyên gia lịch sử cận đại Việt Nam - cho biết vào tháng 3-1914 tại Đà Nẵng, VNQPH was tổ chức cuộc họp mặt those người yêu nước out Trung kỳ, been chủ trì bởi hai nhà yêu nước Thái Phiên (đại biểu Đà Nẵng) and Lê Ngung (đại biểu Quảng Ngãi).
At this time, cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ vừa and Pháp đang lâm vào khó khăn làm must be đánh nhau as nước Phổ (Đức). Hội nghị nhất trí that thời cơ đã đến and right hành động gấp. Công việc trước tiên is vận động binh lính người Việt, chủ yếu is lính khố xanh (lính người Việt làm thực dân Pháp tổ chức out all tỉnh) and binh lính bị động viên to chuẩn bị supplied hát đánh trận out Pháp.
Tại Huế lúc which đang no spaces 2.500 tân binh sắp bị input chiến địa ác liệt of cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất. Nhà nghiên cứu Hồ Vĩnh cho biết tại hội nghị this, đại biểu Lê Ngung was tỏ ra sốt ruột: "Thời cơ! Thời cơ! ... Thời cơ this but no nổi dậy, còn ngồi yên chờ to bao giờ? ".
Hội nghị was giao cho Thái Phiên and Trần Cao Vân tìm cách vận động vua Duy Tân tham gia cuộc khởi nghĩa as tư cách người lãnh đạo, để thu hút sự tham gia of the tầng lớp trong xã hội.
Before VNQPH bàn việc mời vua Duy Tân tham gia lãnh đạo cuộc khởi nghĩa thì trong lòng vị vua this are the suc Sôi ý chí đứng lên đánh Pháp. Trọng cuốn sách Vua Duy Tân of tác giả Huỳnh Tôn xuất bản năm 1949 tại Hà Nội have Kể lại câu chuyện vua Duy Tân nổi nóng with quan đại thần on them mia mai vua lấy vũ khí gì mà chống lại người Pháp.
Vua trả lời that chống Pháp bằng vũ khí store Giấu trong lòng dân. "Nước Pháp đang lâm chiến out châu Âu. Đã đến lúc must be xui giục dân their nổi dậy chống Pháp bằng tất cả sức mạnh của mình "- vua nói. Nhà nghiên cứu Nguyễn Trương Đàn thì công bố thông tin an much mới.
Trọng tài liệu number 50 of bộ hồ sơ 65.530 tại Trung tâm lưu trữ hải ngoại đặt tại Aix-en Provence (Pháp) have written that Phan Bội Châu and Cường Để (one người hoàng tộc Nguyễn, đồng lãnh tụ phong trào Đông Du ) đã gửi thư bí mật cho vua Duy Tân to yêu cầu nhà vua quyết định nền chính trị đất nước is vương quốc hay cộng hòa.
Vua trả lời lại bằng thư tín bí mật that Ngãi was determined thành lập chế độ quân chủ lập hiến, sẵn sàng hi sinh quyền lợi of triều đình to Gianh lại độc lập, tự do cho đất nước.
 |
| Trần Cao Vân and Thái Phiên |
Trâm cùng ý like the khanh!
Tháng 3-1916 (Nhậm tháng 2 Bính Thìn), Trần Cao Vân từ Đà Nẵng ra Huế tìm gặp Nguyễn Quang Siêu, one viên chức cung đình for chức vụ chánh đội of Vệ thân binh (be called is đội Siêu), Cap is người quen cũ out Quảng Nam.
Đội Siêu hiểu been ý đồ of ông Vân be đồng ý làm người liên lạc to bắc cầu nối with the vua Duy Tân. Đội Siêu have seen quan thị vệ (bảo vệ vua) Tôn Thất Đề to trình bày ý kiến of Trần Cao Vân. Thị vệ Đề hiểu ngay điều then, liền trình tấu with the vua Duy Tân.
Một ngày đầu tháng 4-1916, Đề and Siêu to bến Lương Tạ (tức bến Văn Lâu, ngay trước kinh thành Huế) for gặp hai thủ lĩnh of VNQPH is Trần Cao Vân (hiệu is Hồng Việt) and Thái Phiên (hiệu Huỳnh Anh) vừa từ Đà Nẵng ra đang đợi them under the one chiếc thuyền.
Sáu one hồi trò chuyện về ý đồ thực hiện one cuộc khởi nghĩa and would like to mời vua làm lãnh đạo, Trần Cao Vân pass a bức thư cho thị vệ Đề nhờ chuyển đến nhà vua.
"Thần is Hồng Việt đạo nhơn xin cúi lạy under the chân thánh thượng vạn tuế, xin been accepts and bảo toàn for those công việc đi to thắng lợi ...". Đọc thư xong, vua liền thảo ngay bức thư with the bốn chữ Hán, đại ý: "Trảm cùng one ý like the khanh!". Hai ông Siêu and Đề mang thư trở lại cho Trần Cao Vân.
Ba ngày sau, thông qua thị vệ Đề, Trần Cao Vân nhắn tin you want gặp vua để bàn kế hoạch khởi nghĩa. Vua nói "not be vào dinh, much nguy hiểm", should đội Siêu đề nghị must be cải trang làm người đi câu to gặp vua out chỗ bờ hào cạnh cửa Hòa Bình (cửa sau hoàng cung) vào chiều hôm sau.
Vào blank 5g chiều a date centered tháng 4-1916 (có tài liệu nói is ngày 14), vua cưỡi ngựa đi to bờ hào cạnh cửa Hòa Bình. Hộ tống vua ngoài thị vệ Đề, đội Siêu also thị vệ Dương Đức Tuyên and hai người lính (thị vệ Mỹ and đội Mùa). Ở which, already have two người đàn ông đội nón ngồi câu cá. Vua hỏi: "Các khanh câu been cá do not?".
"Thưa bệ hạ, chưa ạ". Sáu few câu trò chuyện, vua rời đi like can to avoid sự chú ý, one lát sau thì quay lại. "Cá đi each đàn, the khanh non hợp lại mới câu been nhiều cá" - vua nói. After that, vua to Recent hai người and trò chuyện: "Từ lúc Trâm lên ngôi, Trâm cảm thấy bất bình. Trâm biết the khanh is which thần dân dám xả thân vì nước. Vậy never the khanh would khởi sự to from your bỏ lỡ mất cơ hội thuận lợi like hiện nay? ".
Thái Phiên liền trả lời: "If you want bệ hạ vậy, we would thần cố gắng hết sức to chuẩn bị cuộc khởi nghĩa. But not wait for to tháng 4 or tháng 5 (âm lịch) to mọi việc sẵn sàng ". Vua could đồng ý: "Phải gấp lên. Trâm còn non đi Cửa Tùng chưa biết ngày nào về ". Trần Cao Vân liền nói: "Xin bệ hạ đừng rời hoàng cung". Nhà vua liền lệnh cho hai người về chuẩn bị and chờ vua ban chiếu khởi nghĩa.
Toàn bộ diễn biến trên đây of cuộc hội kiến which giới nghiên cứu gọi là "cuộc gặp gỡ lịch sử" This is nhà nghiên cứu Nguyễn Trương Đàn thuật lại từ lời khai the main all nhân vật chủ chốt of cuộc khởi nghĩa is Trần Cao Vân, Thái Phiên, Nguyễn Quang Siêu, Tôn Thất Đề.
Which is lời khai after all this vị bị bắt have been người Pháp ghi in the documents số 15, 28, 29 and 60, thuộc bộ hồ sơ 65.530, tại Trung tâm lưu trữ hải ngoại. Here is tài liệu mới nhất, với nội phân khác hoàn toàn with the explain what were viết trong than 30 cuốn sách and documentation nghiên cứu về vua Duy Tân trong 100 năm qua.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Trương Đàn hạ one câu đầy nỗi niềm: "Dưới bầu trời Huế, trong một chiều mùa xuân but đầy vẻ u am, the con người cháy bỏng khát vọng độc lập tự do have hội ngộ để bàn định kế sách cứu lấy giang sơn, same Nội ".
"Cộng hòa dân quốc Việt Nam"
Tháng 9-1915, after nhận thư đề nghị gấp rút nổi dậy of ông Lê Ngung and nghĩa quân Quảng Ngãi, thủ lĩnh Thái Phiên triệu tập tiếp one cuộc hội nghị tại Huế. Tại hội nghị this still tranh luận be truất phế luôn chế độ quân chủ hay là duy trì bằng chế độ quân chủ lập hiến, and tạm thời phân hòa bằng cách mời vua Duy Tân tham gia lãnh đạo.
Tháng 2-1916, Thái Phiên - Trần Cao Vân tiếp tục triệu tập hội nghị bàn kế hoạch khởi nghĩa as sự may mặt of đầy đủ anh hào all tỉnh Trung kỳ từ Quảng Bình and to Quảng Ngãi. Hội nghị selection ngày khởi nghĩa, thống nhất kế hoạch khởi nghĩa and định ra quốc hiệu, quốc kỳ, quân kỳ and thủ đô. Quốc hiệu is Cộng hòa dân quốc Việt Nam.
Quốc kỳ hình vuông nền đỏ may năm sao màu trắng quay quanh vòng tròn, based theo ý of kinh dịch "ngũ tinh tụ tĩnh" (năm ngôi sao tụ lại thì thiên hạ thái bình). Thủ đô dự kiến đặt tại Quy Nhơn. Thể chế is quân chủ lập hiến. ( Theo tài liệu của GS.TS Nguyễn Ngọc Cơ (Hà Nội), Nguyễn Quang Trung Tiến and Hồ Vĩnh (Huế)) .
|
__________ MINH TỰ
Kỳ to: Đêm khởi nghĩa
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét